Rak piersi należy do najczęstszych nowotworów złośliwych rozpoznawanych u kobiet w Polsce. Rocznie notuje się ponad 10 000 nowych przypadków choroby. Ryzyko wystąpienia raka piersi rośnie wraz z wiekiem, zwłaszcza po menopauzie.
Liczba zachorowań zaczyna wzrastać u kobiet w wieku 35-39 lat, a osiąga wartość szczytową około 60 roku życia. Najbardziej narażone są te kobiety, których matka lub siostra (krewne I stopnia) chorowały na nowotwór piersi. Innymi czynnikami mogącymi zwiększyć ryzyko choroby są:
- wczesny wiek pierwszej miesiączki,
- późny wiek menopauzy,
- późny wiek pierwszej ciąży,
- brak karmienia piersią lub krótkotrwałe karmienie piersią,
- narażenie na promieniowanie jonizujące w młodym wieku,
- długotrwałe stosowanie środków antykoncepcyjnych lub HTZ
- otyłość,
- dieta wysokotłuszczowa,
- cukrzyca,
- nadmierne spożywanie alkoholu.
Aby zwiększyć swoje szanse na uniknięcie zachorowania warto pamiętać o odpowiednich działaniach profilaktycznych rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Oprócz regularnych wizyt u lekarza ginekologa, w trakcie których lekarz powinien przeprowadzić wywiad z pacjentką na temat choroby, wykonać badanie przedmiotowe piersi, każda kobieta, która ukończyła 20 lat powinna raz w miesiącu wykonać samobadanie piersi. Raz na rok diagnostykę warto uzupełnić o USG piersi, które po przekroczeniu 40 roku życia. powinno być połączone z profilaktyczną mammografią lub rezonansem magnetycznym. Mammografię wykonuje się co dwa lata, a jeśli są wskazania (rak piersi wśród najbliższych członków rodziny) co rok.
Jedną z metod profilaktyki raka piersi jest wykonanie badań laboratoryjnych z zakresu biologii molekularnej, które pozwalają na wykrycie podwyższonego ryzyka choroby. Podstawowym rekomendowanym dla wszystkich zdrowych kobiet badaniem jest stwierdzenie lub wykluczenie mutacji genu BRCA1 i BRCA2.
Dlaczego warto się badać?
W ramach profilaktyki uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego im Stefana Żeromskiego w Opocznie zostali zaproszeni przez panią pielęgniarkę Halinę Piekarską na zajęcia podczas których omówiła, jak należy przeprowadzać badanie palpacyjne (przez dotyk) piersi. Powinno się obejmować obie piersi i węzły chłonne po obu stronach ciała. Szczególną uwagę należy zwrócić na górny boczny kwadrant gruczołu piersiowego, bo około 50% nowotworów piersi jest zlokalizowanych właśnie w tym miejscu. Przede wszystkim należy pamiętać, że choć predyspozycje genetyczne znacznie zwiększają ryzyko raka piersi, to nie są jednoznaczne z chorobą. Wczesne rozpoznawanie nowotworów w grupach dziedzicznie zwiększonego ryzyka pozwala na ustalenie optymalnych programów profilaktyki przeciwrakowej.
Podczas prelekcji na temat raka piersi pani pielęgniarka Halina Piekarska uświadomiła młodzieży, że jeżeli wynik badania wskazuje na obecność mutacji w genach BRCA1 lub BRCA2, pacjentka powinna być objęta poradą lekarza genetyka oraz poradni onkologicznej i częściej wykonywać badania profilaktyczne. Dobrze również, aby zadbała o zdrową dietę, odpowiednią ilość ruchu i higieniczny tryb życia, a także o równowagę hormonalną swojego organizmu. Od stycznia 2019 roku kobiety obciążone mutacjami w genach BRCA1 i BRCA2 mają także możliwość wykonania zabiegu profilaktycznego usunięcia piersi, czyli mastektomii, z pełną refundacją jej kosztów. Decyzja o tak radykalnym kroku musi być jednak skonsultowana z lekarzem oraz psychologiem i poprzedzona rozważeniem wszystkich jej potencjalnych konsekwencji. Podczas spotkań z młodzieżą prelegentka uświadomiła słuchaczom, że rak rozwija się podstępnie – na początku choroby nie daje objawów, dlatego tak ważne jest podnoszenie świadomości młodzieży i poziomu wiedzy na temat raka piersi. Systematyczne wykonywanie badań profilaktycznych, a w razie pojawienia się niepokojących dolegliwości zgłoszenie się do lekarzy na badania kontrolne może uratować życie. W tej chorobie liczy się czas. Rak we czesnym etapie rozwoju jest uleczalny, dlatego im wcześniej wykryty tym lepiej, bo wtedy mamy większą szansę na powrót do zdrowia i pełnej aktywności fizycznej. Dlatego dbajmy o siebie i badajmy się!
Halina Piekarska, Teresa Tępińska, Renata Sijer, Małgorzata Gałka – Kszczot