23 kwietnia 2025 roku uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego w Opocznie uczestniczyli w siódmym wykładzie Akademii Ciekawej Chemii pt. „ Cyjanobakterie- sprzymierzeńcy czy wrogowie?”, który poprowadzili: dr Barbara Krawczyk ( adiunkt na Wydziale Chemii Uniwersytetu Łódzkiego, pracująca w zespole Pracowni Zagrożeń Środowiska ) oraz dr Dominik Szczukocki ( profesor uczelni na Wydziale Chemii Uniwersytetu Łódzkiego, kierownik zespołu Pracowni Zagrożeń Środowiska).
Prelegenci na wykładzie poruszyli bardzo ciekawy a jednocześnie aktualny temat dotyczący analizy toksyn sinicowych w środowisku i materiale biologicznym . Omówili również wpływ różnego typu czynników na wzrost fitoplanktonu, efektywność zakwitów i biosyntezy toksyn.
Cyjanobakterie czyli sinice, swoją nazwę zawdzięczają obecnemu w ich komórkach barwnikowi – fikocyjaninie, który ma niebieskawy kolor. U większości gatunków barwnik ten częściowo maskuje zielony chlorofil. Należą one do grupy organizmów, które posiadają zdolność wytwarzania związków organicznych na drodze fotosyntezy i możliwość asymilacji azotu atmosferycznego. Zdolności te sprawiają, że sinice są pionierami – rosną wszędzie tam, gdzie znajdą odrobinę wody, soli mineralnych i światła, przygotowując grunt dla organizmów bardziej wymagających tj. roślin czy zwierząt. Współżyją z tkankami roślin wyższych i niższych, glonami, wiciowcami, a z grzybami tworzą porosty.
Sinice wodne stanowią niepożądany składnik biocenozy, szczególnie w okresie tzw. zakwitów, bowiem zużywają tlen, a dodatkowo wydzielają do wody substancje toksyczne dla innych organizmów tam żyjących. Mogą stanowić zagrożenie również dla ludzi.
Sinice mają też swoje pozytywne znaczenie. Hodowla sinic ma wiele zalet, przede wszystkim cechuje się szybkim wzrostem, dlatego mogą być zbierane przez cały rok i z wysoką wydajnością. W południowo-wschodniej Azji niektóre gatunki sinic są przysmakiem, również wyciągi z nich możemy spotkać w coraz popularniejszych suplementach diety. Organizmy te rosną także w środowiskach wód zasolonych oraz pochodzących ze ścieków, można więc je wykorzystać w celu ich oczyszczania. Rosnące zaś w pobliżu zakładów emitujących gazy spalinowe bogate w CO2, mogą go utylizować. W związku z tym, w ostatnich latach prowadzone są intensywne badania nad wykorzystaniem glonów do produkcji biopaliwa trzeciej generacji.
Po części teoretycznej odbyły się pokazy doświadczeń. Eksperymenty przygotowały studentki z Naukowego Koła Chemicznego „Orbital”. Obejrzeliśmy eksperymenty pod zaskakującymi nazwami:
Eksperyment nr 1 – Wstrząśnięty błękit
Eksperyment nr 2 – Chemiczny wulkan
Eksperyment nr 3 – Gwiezdny pył
Eksperyment nr 4 – luminescencja chlorofilu
Pokaz slajdów z wykładu oraz doświadczeń wraz z opisem i fotografiami znajduje się na stronie internetowej ACCh . Zachęcamy do ich obejrzenia.
Koordynatorzy projektu: Emila Grochulska, Renata Sijer, Monika Śpiewak, Jarosław Owsiański
