VI wykład w ramach XVI edycji Akademii Ciekawej Chemii Uniwersytetu Łódzkiego odbył się 26 marca 2025 r. Uczniowie oraz nauczyciele chemii i biologii I Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego w Opocznie uczestniczyli w wykładzie online pt. „ Czy chemia może być sucha?”.
Wykładowcą była pani dr Monika Skowron- Jaskólska., która jest adiunktem w Katedrze Chemii Nieorganicznej i Analitycznej. Jako nauczyciel akademicki prowadzi wykłady, konwersatoria i laboratoria związane z chemią analityczną,
a w szczególności z analizą instrumentalną.
Pani dr Monika Skowron- Jaskólska przedstawiła historię powstawania testów. Już w starożytnym Egipcie stosowano tzw. „sól prawdy” do sprawdzenia czy wino nie jest zatrute Był to siarczek sodu , którym nasączano papirus, jeśli po zanurzeniu w winie powstało czarne zabarwienie to wino było zatrute. Również w starożytnym Rzymie wykonywano testy ,używając roztworu z kwasem galusowym, sprawdzające czy złote monety nie zawierają żelaza. Pierwszy test na wykrywanie cukru w moczu powstał w 1850 r.
Prowadząca wykład podkreśliła ,iż badania laboratoryjne stanowią niezwykle ważny element medycyny, ochrony środowiska , rolnictwa czy przemysłu. W wielu przypadkach, związanych zwłaszcza z diagnostyką medyczną niezwykle istotne jest, w celu podjęcia właściwych decyzji, szybkie uzyskanie wyników badań różnych parametrów związanych ze zdrowiem. W niektórych chorobach przewlekłych konieczna jest stała i częsta kontrola określonych parametrów np. poziomu glukozy we krwi. W takich przypadkach wygodnym jest umożliwienie choremu przeprowadzenie niezbędnej analizy w domu, bez profesjonalnego przygotowania analitycznego. Odpowiedzią na zapotrzebowanie na natychmiastowe i proste analizy są tak zwane szybkie testy i urządzenia będące narzędziem intensywnie rozwijającej się techniki analitycznej zwanej „suchą chemią” W czasie wykładu mogliśmy dowiedzieć się jak zbudowane są takie testy, jak działają i do czego możemy je wykorzystać.
Do szybkich testów należą : papierki wskaźnikowe, jednopolowe np. do pomiaru pH, , wielopolowe np. do pomiaru składników płynów fizjologicznych, testy typu „chromatograficznego”, testy kasetkowe, testy typu „slajd”, testy enzymatyczne do oznaczania glukozy w moczu, testy enzymatyczne do oznaczania etanolu w ślinie. Są dostępne również testy paskowe do oznaczania parametrów wody akwariowej. Wyniki pomiarów można uzyskać porównując ze skalą barw lub wzorcem ale również można wykorzystać technologię cyfrową do analizy i odczytu wyników.
Poznaliśmy również najnowsze osiągnięcia oraz jaka jest przyszłość tej dziedziny analityki: np.: Osobiste „Noszalne” Sensory Chemiczne, Robotyczna „Skóra”, Elektroniczne Zmysły- Nos i Język. „Nauka nie spoczywa na laurach, cały czas się rozwija” – takim stwierdzeniem zakończyła się część teoretyczna spotkania.
Po wykładzie odbyły się pokazy doświadczeń chemicznych przeprowadzone przez studentki ze Studenckiego Koła Naukowego Chemików „ Orbital” UŁ .
Eksperyment 1 . „Badanie pH różnych próbek za pomocą papierków wskaźnikowych i wywaru z czerwonej kapusty.”
Do doświadczenia użyto: 10% roztworu octu, sok z cytryny, polopirynę, próbkę miodu, coca-colę, mleko, wodę dejonizowaną, wodę kranową, wodę źródlaną, roztwór sody oczyszczonej, tabletkę do zmywarki, kret –preparat do udrożniania rur.
Eksperyment 2. „ Badanie próbek wód”. Zastosowano testy paskowe do oznaczania parametrów wody akwariowej.
Użyto : wodę źródlaną, wodę kranową świeżo pobraną i tygodniową, wodę dejonizowaną , wodę z jeziora oraz deszczówkę.
Eksperyment 3. „Wykrywanie kwasu askorbinowego z wykorzystaniem papierków przygotowanych z papieru do drukarki, jodyny i mąki ziemniaczanej ”
Do doświadczenia użyto: kwas askorbinowy, kwasek cytrynowy, sok z cytryny, suplement diety z witaminą C, rutinaceę, polopirynę i polopirynę C.
Pokaz slajdów z wykładu oraz doświadczeń wraz z opisem i fotografiami znajduje się
na stronie internetowej ACCh . Zachęcamy do ich obejrzenia.
Koordynatorzy projektu:
Emilia Grochulska, Renata Sijer,
Moniak Śpiewak i Jarosław Owsiański
